Het recht in de zorg doet specialisten ouderengeneeskunde wel eens zuchten. Het leidt af van de kern, het is geneuzel over regeltjes. In het slechtste geval leidt het tot Amerikaanse praktijken met claims en (onnodige) voorzichtigheid. Ondanks mijn vak als advocaat herken ik dat wel eens. Het recht moet zaken in de zorg, en zeker ook de ouderenzorg, niet onnodig moeilijk maken. Het moet de zorg niet ‘in de weg zitten’. En doet dat soms wel.
Ter verdediging verwijs ik dan wel eens naar ‘Protocol I en II’. Voor juristen gezondheidsrecht gesneden koek, voor artsen soms een opfrisser. De inhoud is heel logisch overigens (en misschien juist daardoor minder het onthouden waard).
‘Protocol I’, een arrest uit 2001. Vrees niet, de details laat ik weg. De Hoge Raad oordeelde over de werkwijze van een chirurg. Meniscus verwijderd, flinke trombose. Op grond van een protocol binnen het ziekenhuis in kwestie diende eigenlijk een antistollingsmiddel te zijn toegediend, maar dat was overgeslagen (voor leken: dat middel vermindert de kans op trombose). Doordat het protocol niet was nageleefd, kwam vast te staan dat de chirurg niet goed gehandeld had. Volledig: dat de arts niet gehandeld had “in overeenstemming met de op de medische hulpverlener rustende verantwoordelijkheid, die voortvloeit uit de voor zodanige hulpverleners geldende professionele standaard.”
Maar dan, vier jaar later, de Hoge Raad in ‘Protocol II’. Een gynaecoloog laat Augmentin toedienen, preciés zoals dat in de richtlijn beschreven staat. De patiënte was echter allergisch voor amoxicilline (de werkzame stof van Augmentin). Ook daar oordeelt de Hoge Raad dat er niet goed gehandeld is, ondánks het volgen van het protocol. Protocollen zijn dus zeker belangrijk. Goede zorg is echter nóg belangrijker.
En dan komt het mooiste. Goede zorg is in de juridische wereld een heel ‘normaal’ begrip. Maar wat exact goede zorg is, staat dus nooit sluitend ergens beschreven. Dat blijkt wel uit het bovenstaande. Ook de ouderenzorg kent vele protocollen, maar uiteindelijk blijft de vraag waar de oudere echt bij gebaat is. Soms is goede zorg zelfs geen zorg (of in ieder geval het beperkt inzetten ervan). Als vak-nerd kan ik van deze vrije invulling genieten: het is wat mij betreft het bewijs dat we met elkaar in Nederland op dit gebied toch best gewoon zijn gebleven. Een open begrip, zonder Amerikaanse praktijken, zonder regeltjes: ‘gewoon’, goede zorg.
Column door: Mr. A.J.F. (Anne) Vokurka-Viruly is advocaat gezondheidsrecht bij ScheerSanders advocaten en een van de huisadvocaten van ZBVO.
