Tien tips voor specialisten ouderengeneeskunde, op basis van het recente tuchtrecht

By 27 mei 2022juni 10th, 2022Columns

Het tuchtrecht ligt onder vuur, als middel dat het doel niet altijd heiligt. Feit is wel dat het tuchtrecht in het algemeen kwaliteitsverhogend kan zijn, ook voor anderen. Dan moet je er wel lering uit trekken. In deze blog bepreek ik tien tips specifiek voor Specialisten Ouderengeneeskunde (SO’s), op basis van recente tuchtuitspraken tegen collega-SO’s.

Tip 1: Beoordeel bij overname direct zélf het actuele medicatieoverzicht van de patiënt.

Check altijd zélf het medicatieoverzicht, direct bij op- of overname van een patiënt. Controleer daarbij in ieder geval contra-indicaties en intoleranties, en of er medicatie ontbreekt. Leg deze ‘herbeoordeling’ ook vast in het medisch dossier. Van de SO die in deze tuchtzaak uitlegde medicatie eerst maar even voort te zetten en deze pas te herbeoordelen wanneer zij dit nodig acht, werd het gedrag als onzorgvuldig en verwijtbaar beoordeeld.

Tip 2: Dubbelcheck in een palliatieve fase of familie de aard van deze fase begrijpt.

In de palliatieve fase vindt er nog allerlei zorg plaats. In deze fase is het daarom van belang om als SO te dubbelchecken dat de familie de aard van deze fase ‘snapt’. Weten ze dat iemand van deze zorg ‘niet meer beter wordt’? In een recente tuchtzaak kon het tuchtcollege in Amsterdam niet nagaan of het de familie wel voldoende door de SO was uitgelegd dat de overleden patiënt zich in het eindstadium van zijn Parkinson bevond.

Tip 3: Waarschuw in de palliatieve fase dat positieve signalen zo weer kunnen omslaan.

Uit dezelfde uitspraak als hierboven volgt ook een hele concrete tip. In de palliatieve fase kan altijd sprake zijn van oplevingen/verbeteringen, waar familie veel hoop uit kan putten. Volgens het tuchtcollege kan het passend zijn om de familie in dat geval te waarschuwen dat positieve signalen in deze fase zo weer kunnen omslaan. Het al te positief zijn in het MDO wordt in deze tuchtzaak afgekeurd.

Tip 4: Grijp op tijd in bij omstandigheden van onderbezetting.

Accepteer (ernstige) onderbezetting niet, als daardoor de kwaliteit van zorg in het gedrang komt. Of doe er in ieder geval alles aan om dat te verbeteren. Waar het Regionaal Tuchtcollege de SO nog verweet dat te veel sprake leek van ad-hoc beslissingen door de drukte (in plaats van doordacht zorgbeleid), ziet het Centraal Tuchtcollege dat de SO van alles deed om de zorg en de organisatie te verbeteren. Feit blijft dat je als SO de plicht hebt kritisch te blijven op de organisatie én kwaliteit van zorg.

Tip 5: Wacht niet met het maken van een incidentmelding.

Indien er sprake is van een incident moet er een VIM-melding worden gedaan, inclusief aantekening daarvan in het medisch dossier. Deze meldingen onnodig lang op de plank laten liggen, blijkt wederom tuchtrechtelijk verwijtbaar (zie de uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege in Eindhoven). In dit geval ging het om twee val-incidenten na niet toedienen van Prednison waar de SO pas vijf weken later interne melding van deed.

Tip 6: Goede overdracht voor je vakantie als je als SO regiebehandelaar bent.

Als regiebehandelaar (vroeger: hoofdbehandelaar) dien je onder meer de continuïteit en samenhang van de zorgverlening door verschillende zorgverleners te bewaken, en de communicatie met patiënt en familie te overzien. Ga je op vakantie, dan moet dat wel goed worden overdragen. In de situatie die leidde tot deze uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege in Groningen was de onvoldoende overdracht reden tot een waarschuwing.

Tip 7: SO (in opleiding) dient bijwerkingen medicatie te kennen.

Een SO in opleiding start een proefbehandeling Colchicine 0,5 mg driedaags, op advies van een reumatoloog, bij een patiënte met klachten aan haar voet. Medicatie wordt niet geëvalueerd en deze arts blijkt niet bekend met de bijwerkingen van dit geneesmiddel. Pas een maand later wordt de extreme diarree van patiënte met het middel in verbinding gebracht. De tip op basis van deze tuchtuitspraak is dan ook enigszins obligaat: ken de bijwerkingen van medicatie die je (op advies) voorschrift en instrueer verpleging als evaluatie van medicatie is ingegeven.

Tip 8: Laat je de verpleging familie informeren, controleer dan of dat is gebeurd.

Besluit je als SO om de verzorgenden van een patiënt de familie te laten informeren, in plaats van dat zelf te doen, overweeg dan te checken of dat daadwerkelijk is gebeurd. Blijkt achteraf dat de familie toch niet geïnformeerd is, dan kan dat in strijd worden geacht met de zorg die je moet betrachten, zoals in deze uitspraak gebeurde. In beroep werd de arts overigens door de specifieke feiten ‘vrijgesproken’, maar de tip blijft natuurlijk staan. Zie ook hier mijn eerdere blog over deze uitspraak.

Tip 9: Creëer een veilige omgeving voor de patiënt om delicate wensen kenbaar te maken.

Een SO dient onder alle omstandigheden met geduld en respect de patiënt op een correcte wijze te woord te staan en een veilige omgeving te creëren. Volgens het tuchtcollege in Zwolle geldt dit bij een kwetsbare patiënt en het bespreken van gevoelige materie zoals reanimatiebeleid des te meer. In feite worden in deze uitspraak (terecht) gesprekstechnieken met betrekking tot einde van leven als een wezenlijke vaardigheid van de SO gezien.

Tip 10: Wijziging van de medicatie is aanleiding tot actiever volgen van klachten.

In deze korte uitspraak van het tuchtcollege ontbreken feiten om het hele verhaal helder te krijgen. Wél volgt eruit dat in een behandeling de dosering Bumetanide van tweemaal daags naar eenmaal daags wordt teruggebracht. De SO laat vervolgens na om nadien de patiënte voldoende vaak te laten wegen. Kennelijk voert de SO aan een mogelijkheid tot wegen er niet altijd was, maar dat mag volgens het tuchtcollege geen reden zijn om het gewichtsverloop niet adequaat te volgen en een waarschuwing volgt.

Wil jij als Specialist Ouderenzorg beter leren samenwerken? Volg dan onze masterclass: ‘Soepel Samenwerken‘!

Betrokken worden bij een tuchtzaak is voor iedereen schrikken. Met deze tips hoop ik je wat inzicht te hebben gegeven in de valkuilen waar anderen (onbewust) zijn ingetrapt. Doe er vooral je voordeel mee!

Column door: Mr. A.J.F. (Anne) Vokurka-Viruly is advocaat gezondheidsrecht bij ScheerSanders advocaten en een van de huisadvocaten van ZBVO.

Wil je op de hoogte gehouden worden als er een nieuwe column uit komt? Schrijf je dan in voor de ZBVO nieuwsbrief!